U nedostatku transparentnih i proceduralno ispravnih procesa donošenja odluka od strane gradskih vlasti i njenih aparata oličenih u javnim preduzećima i gradskoj upravi, građani Novog Sada sve češće su prinuđeni organizirati se sopstvenim snagama i tražiti uvid u poslove koji bi trebalo da su javni i u odluke u čijem opisu najčešće stoji da se donose na opštu korist svih građana. Kao potvrda uvida da javnost i opštekorisnost nisu tako česte osobine koje prate poslove i dane naših gradskih poluga vlasti, služi nam veliki broj građanskih inicijativa pokrenutih radi rješavanja najrazličitijih pitanja – od onih užih, komunalnih pa do onih koje možemo nazvati širim, urbanističkim. U protekle dvije godine pojavilo se nekoliko neformalnih inicijativa građana kojima su ljudi, najčešće stanovnici kvartova koji su najneposrednije pogođeni nekom odlukom gradsko-urbanističko-investitorskih struktura, zahtijevali da se i njihov glas čuje u vezi sa predloženim rješenjima koja vrlo često nisu išla u prilog istim tim ljudima, niti su imala ikakvih dodirnih tačaka sa stvarnim potrebama građana – stanovnika pojedinih dijelova grada. Inicijativama kao što su ona kojom se pokušala sačuvati zelena površina za istrčavanje pasa na uglu ulice Jovana Subotića i Kisačke („Sačuvajmo Livadicu!“), a onda redom i inicijativama sa Limana, Telepa, Bulevara, ugla M. Gorkog i Stražilovske u skorije vrijeme pridružit će se još dvije inicijative za koje su građani predali uredno i propisno ispunjene zahtjeve za sazivanje zborova građana u nadležnim mjesnim zajednicama – u MZ „Gavrilo Princip“ na Novom Naselju kao i na Petrovaradinu u istoimenoj MZ koja pokriva ovaj dio grada, donedavno gradsku opštinu. I u jednom i u drugom slučaju, kao i u svim koje sam pobrojao prije njih, ljude se ne pita šta misle o uređenju njihovog najneposrednijeg okruženja, a procedure za legitimno iznošenje mišljenja o pojedinim problemima se izigravaju na različite načine: ili prostim ignorisanjem ili fingiranjem postupaka kada se na javnim sjednicama na kojima se analiziraju primjedbe građana, ove listom odbijaju a prostorija („plava sala“ skupštine grada) puni botovima i hipnotiziranim službenicima gradskih uprava i namjesnika lokalnih samouprava koji ne prežu ni od najprizemnijih oblika podmetanja kakve su laganje i falsifikati. A sve to u svrhu obesmišljavanja bilo kakvog aktivnog učešća ljudi u donošenju za njih važnih odluka i paralize zakonski utvrđenih i istorijsko-politički izborenih instumenata i institucija (samo)upravljanja.
Jedna konferencija i jedna Grupa građana
Da će se nešto slično desiti i prilikom pokušaja pokretanja novih inicijativa mogli smo na osnovu sad već iskustvom potvrđene aktivističke intuicije da pretpostavimo, pa smo, zajedno sa svojim komšijama i prijateljima, odlučili da ovog puta pokušamo napraviti i korak dalje u odnosu na ono što smo već imali prilike da uradimo (u slučaju inicijative sa Bulevara Oslobođenja, na primjer): da pored iznošenja u javnosti namjere da se ove inicijative „podupru“ i zvanično predatim zahtjevima za zborovima građana, oformimo i tijelo, jednu neformalnu grupu građana (sa indikativnim i provokativnim imenom „Grupa građana“) koja je zamišljena kao otvoreno mjesto na kom bi građani forumski i u saradnji jedni sa drugima, bili kadri da se uzajmano pomažu i ohrabruju; da razmjenjuju iskustva i saznanja do kojih su došli probijajući se kroz magle i mrakove naše birokratizirane stvarnosti. Ukratko: da imaju gdje i da se okupe kada odluče da zajedno na nečemu rade.
Na konferenciji za štampu u NDNV, koju organiziramo baš zbog toga što postoji realna opasnost da dva inicirana zbora građana ne budu i sazvani od strane Saveta mesnih zajednica, bilo je zamišljeno da ispred inicijative sa Novog Naselja govore ljudi koji su formulisali zahtjev prema svojoj mjesnoj zajednici, među kojima su Milorad Ljeskovac, i sugrađanka Jovanka Radukić. Jovanka se relativno skoro doselila u kraj, i njeno je (svježe) iskustvo sa investitorskim obećanjima o „životu po mjeri (porodičnog) čovjeka“ najbolji pokazatelj na koji način se jedna druga vrsta magle i mraka daju upakirati i prodati ljudima. Sve što je potrebno za tu rabotu su servilni službenici, korumpirane institucije i pokorna raja koja ne talasa. Njoj je, prilikom prodaje stana, obećano da će uz stan koji kupuje na periferiji upravo da bi izbjegla gradsku vrevu i probleme sa parkiranjem (pošto su im, kao porodici, sve aktivnosti i kretanja vezani za upotrebu auta) ići i adekvatno opremljeno parking mjesto – kao javna površina, a ne privatizirani parking pod koncesijom koje mora dodatno da se plati. Prema onome što ona zna, priča o besplatnom parking mjestu ponavlja se i danas ljudima koji donose odluku da se nasele u ovaj dio grada. S druge strane, Milorad je ukratko izložio sve razloge zbog kojih se komšije u čije ime je govorio ne slažu sa predloženim izmjenama Plana detaljne regulacije Novog Naselja, što se može svesti na nekoliko postulata: ljudi ne žele da im se u planove ucrtavaju garaže (bile one izgrađene ili one koje će biti izgrađene „jednom”), a posebno ne žele da se tako ucrtane garaže daju u koncesiju, jer bi na taj način one bile najmanje dva puta prodate istim ljudima – stanarima koji su komunalno opremanje okruženja svojih stanova već platili u cijeni kvadrata plaćenoj investitoru. Pored toga, nije tačno ni to da će se na taj način riješiti pitanje manjka parking prostora, pošto će prenamjenom zemljišta doći samo do – promjene prirode zemljišta koje će od javne, blokovske površine, postati privatiziranim (koncesioniranim) zatvorenim prostorom koji će biti izgrađen tik uz prozore stanara na najnižim spratovima (a po nekim informacijama koje smo od ljudi čuli, ta izgradnja nije propraćena ni elementarnim stepenom protivpožarne zaštite, recimo). Treći najavljeni učesnik konferencije i inicijator drugog zbora građana, onog u Petrovaradinu, Predrag Antonić, u posljednjem trenutku je spriječen da učestvuje, jer je, kao zaposleni u Poštama Srbije baš u vrijeme konferencije bio na protestu radnika pošte koji su stupili u štrajk. Zbor građana koji je Predrag pokrenuo u svojoj MZ tiče se izmještanja teretnog saobraćaja iz Preradovićeve ulice u Petrovaradinu, koja, kao glavna ulica u ovom naselju, služi kao glavni tranzit teškim kamionima čime se ne samo snižava standard života ljudi koji u ovom dijelu grada žive, već im se radi i o glavama, tj. odgovorne gradske strukture koje odlažu rješavanje ovog problema igraju se samim tim životima: saobraćajne nesreće sa smrtnim ishodom sve su češće, a grad se ovim problemom bavi isključivo – statistički.
(za više informacija o samoj konferenciji, u riječi i slici, vidjeti: https://gkp.org.rs/preporucujemo/konferencija-za-medije-zborovi-gradjana-u-ns-mesnim-zajednicama/)
Treći zbor
Jedan od učesnika konferencije bio je i Novi Nebojša Milenković, aktivista i inicijator novog zbora građana za koji je prikupljanje potpisa trenutno u toku. On je najavio njegovo pokretanje povodom najavljene izgradnje famoznog „Novog Sada na vodi“ o kom se više šuška nego što se javno govori po kuloarima novosadskih gradograditeljskih odaja i hodnika. Taj treći zbor građana trebalo bi da se pokrene na Limanu IV, u i oko MZ „Ostrvo“
Novi je, također, bio zadužen i za najavu formiranja pomenute Grupe građana, kao neformalne organizacije i okupljališta za naše sugrađanke i sugrađane koji imaju potrebu da učestvuju u odlučivanju na novou lokalne samouprave, kao i da im se pojasne sada još uvijek neprozirne i nejasne procedure prema kojima se na lokalu donose odluke u njihovo ime. Na prvom mjestu radi se o organima mjesne samouprave kakve su mjesne zajednice na čijem čelu su savjeti mjesnih zajednica. Ove institucije prva su adresa na koju bi građani, dok su još građani a ne već i jedino članovi političkih partija, trebalo da mogu da se obrate. Zbog toga što ovo često ne mogu ili im nije dozvoljeno, ljudi su prinuđeni postupkom stanovite političke „reinvencije“ ponovo osmisliti mjesto sa koga mogu pozvati odgovorne za rješavanje ovog ili onog lokalnog pitanja. Zato Novi, kada poziva ljude da se pridruže Grupi građana, govori o „aktivnim građanima“ kao jedinim građanima koji se računaju, a ne tek partijski u-brojavaju u stanovnike grada, ovakvog kakvog imamo i kakvog ga, između ostalog, i sami sebi napravimo.
Savo Romčević, GKP i GG
